Niemieccy wynalazcy, odkrywcy, myśliciele - Immanuel Kant

 

W roku 2024 przypada 300. rocznica urodzin wybitnego niemieckiego filozofa Immanuela Kanta. W związku z tym jubileuszem Biblioteka Niemiecka i Medioteka Języka Niemieckiego przy Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Olsztynie organizuje konkurs plastyczno-językowy „Deutsche Erfinder, Entdecker, Denker…“

Kim był Immanuel Kant i dlaczego jest tak ważny dla naszego regionu?

Immanuel Kant przyszedł na świat w Królewcu 22 kwietnia 1724 roku jako najstarszy syn rymarza Johanna Georga Kanta i jego żony Anny. Pomimo pochodzenia z niższej klasy społecznej zdołał zdobyć bardzo dobre wykształcenie. .

XVIII wiek jest również znany jako "stulecie Królewca". W tym okresie miasto emanowało oświeceniowymi ideami i osiągnięciami naukowymi. Mieszkało tu i pracowało wiele ważnych osobistości, a handel i wymiana z sąsiednimi krajami odbywały się za pośrednictwem portu w Królewcu. Oddziaływanie kontaktów powstałych w tej atmosferze wykraczało daleko poza granice tego kosmopolitycznego miasta. Immanuel Kant był wspaniałym przedstawicielem stolicy Księstwa Pruskiego, a później prowincji Prusy Wschodnie. Królewiec był jego miastem, które rzadko opuszczał. Od dziecka doświadczał barwnego zgiełku portu, mnogości kultur, języków i wyznań charakterystycznych dla największych ośrodków handlowych. Świat przybył do Królewca. Dlatego Kant już jako dorosły, uważał, że nie musi trudzić się przemierzaniem go samemu.

W wieku 16 lat Immanuel Kant rozpoczął studia na Uniwersytecie Albrechta w Królewcu. Studiował filozofię i nauki przyrodnicze, a także teologię i klasyczną literaturę łacińską. Po opuszczeniu domu rodzinnego młody mężczyzna musiał sam się utrzymywać. Był między innymi guwernerem, a następnie nauczycielem akademickim. Wykłady Immanuela Kanta na temat logiki, metafizyki, matematyki i fizyki z 1755 r. zapoczątkowały jego karierę dydaktyczną na uniwersytecie. Później wykładał również etykę, geografię, antropologię i edukację. Swój czas wolny przeznaczał na pisanie esejów i traktatów na tematy światopoglądowe oraz rozważania moralno-etyczne. Kant napisał kilka książek, które do dziś są dla nas bardzo ważne. Był "oświeceniowcem". Oznacza to, że chciał, aby ludzie myśleli samodzielnie, a nie tylko wierzyli w to, co mówi im na przykład kościół lub państwo.

Kanta fascynowało jak działa rozum i jakie są jego granice. Poświęcił temu zagadnieniu wiele lat. W 1781 roku, w wieku 57 lat, opublikował swoje przełomowe dzieło "Krytyka czystego rozumu" (Kritik der praktischen Vernunft), w którym skrupulatnie analizuje zdolności poznawcze. Człowiek jest według autora nie tylko istotą poznającą, ale także działającą: W Krytyce praktycznego rozumu Kant pokazuje, w jaki sposób człowiek może zrobić praktyczny użytek ze swojego rozumu.

Filozof był także płodnym pisarzem, a jego zainteresowania były bardzo szerokie. Poza naukami przyrodniczymi, astronomią, geografią, prawem i antropologią interesowały go również kwestie religii. Potrzebę tej ostatniej wywodził ze swoich nauk moralnych. Doszedł do wniosku, że moralność wymaga istnienia Boga jako najwyższego autorytetu.

Kant interesował się również bieżącymi sprawami, zwłaszcza rewolucją francuską, pozostawał w dialogu z ówczesnym światem nauki. Dzieła Kanta zostały stworzone wyraźnie dla dobra ogółu ludzkości, do której również skierowane były jego pisma moralne i polityczne. Kluczowe  dla jego rozważań pozostają pytania: Co mogę wiedzieć? Co powinienem zrobić? Na co mogę mieć nadzieję? Czym jest człowiek?

Kwintesencją jego myśli jest postulat: "Postępuj wyłącznie zgodnie z zasadami, które chciałbyś aby były powszechnym prawem". Tylko prawo moralne pozwala ludziom wznieść się ponad swoje słabości.

Albertina w Królewcu

W latach 1786 i 1788 Kant pełnił również funkcję rektora uniwersytetu w Królewcu, zmarł w wieku prawie 80 lat, 12 lutego 1804 roku w swoim rodzinnym mieście, wokół którego toczyło się jego życie.

Kantowska filozofia pokoju nabiera niezwykłej aktualności w kontekście agresji zbrojnej, wywołanej w Europie przez państwo, którego terytorium obejmuje obecnie rodzinne miasto filozofa.

Immanuel Kant był przede wszystkim Europejczykiem, postrzegał siebie jako obywatela świata, który opowiadał się za umiłowaniem wolności, niezależnym myśleniem, moralną integralnością, autonomią i rozumem. Do dziś jego myśli stanowią inspirację i wyzwanie dla filozofów, artystów, pisarzy, mężów stanu, intelektualistów i każdego kto chce sięgnąć po jego dzieła. Polecamy!